Iako se vjerovalo da će Srpska pravoslavna crkva čvrsto stati uz Moskovsku patrijaršiju, Srbi su došli na Sabor. Za takvu odluku SPC, analitičari uglavnom “okrivljuju” mitropolita crnogorsko primorskog Amfilohija. U prvom pojavljivanju u medijima, nakon Sabora, u “Živoj istini”, Amfilohije je objasnio šta se, zapravo, dešavalo uoči Sabora i na samom zasjedanju pravoslavnih episkopa.

Amfilohije ne spori da je nedavno završeni Sabor deset pravoslavnih crkava na Kritu, u ovom trenutku, teško tretirati kao svepravoslavni, jer na njemu nijesu učestvovale četiri autokefalne crkve, prije svega Ruska. Priznaje i da unutar pravoslavlja, naročito između Moskovske i Carigradske patrijaršije, postoje stari i ozbiljni problemi. Ipak, ističe da će tek naredni Sabor odlučiti da li je upravo okončani bio veliki, vaseljenski i sveti.

“Da bi sabor bio vaseljenski, da bi bio sveti, on mora da donese istinite odluke. Prvi vaseljenski sabor je priznat kao vaseljenski tek na drugom saboru, i tako redom sve do sedmog sabora. Sledeći veliki sabor je onaj koji potvrđuje istinitost onog prethodnog”, naveo je Amfilohije.

Poglavar SPC u Crnoj Gori otkriva da je, na njegov prijedlog, ostavljena mogućnost da Sabor, možda i u punom sastavu, bude nastavljen već za godinu-dvije.

Na pitanje: je li realno da Ruska, Bugarska, Antiohijska i Gruzijska crkva organizuju svoj sabor i tako podijele pravoslavni svijet na “moskovski i carigradski blok”, Amfilohije je rekao da je sve moguće, ali znajući sve ono što se događa u Moskovskoj patrijaršiji koja je tu vodeća crkva, ističe da oni nemaju takve namjere.

Moskovska patrijaršija nagovijestila je da će se o dokumentima usvojenim na Kritu zvanično oglasiti tokom jula. No, u krugovima bliskim vrhu Ruske crkve već je saopšteno da je Sabor predstavljao običnu diskusiju i da je pravna snaga tih dokumenata “obična nula”.

“Da li će Moskovska patrijaršija prihvatiti sve tekstove? Lično smatram za pet tekstova koji su odobreni na Saboru, da Moskovska patrijaršija ni druge pomjesne crkve neće imati zamjerki, jer su već potpisale nacrte u Šambeziju”, rekao je on.

Poglavar SPC u Crnoj Gori priznaje da su Rusi bili u pravu kad su primijetili da, u odsustvu četiri autokefalne crkve, ne može biti konsenzusa, a kanon je da se odlučuje jednoglasno. Uprkos tome, uvjeren je da je SPC pravilno odlučila i da je odigrala istorijsku ulogu radi prevazilaženja nesporazuma Moskve i Carigrada.

Amfilohije negira da je SPC pretrčala u tabor “jelinskih crkava” i time “izdala” Rusku crkvu motivisana trgovinom sa Vaseljenskim patrijarhom! Potvrđuje, međutim, da je na Kritu stavljena tačka na uzimanje i davanje autokefalnosti 14 pravoslavnih crkava! A to se Srpskoj pravoslavnoj crkvi u prošlosti desilo čak dva puta.

U emisiji “Živa istina” pokrenulo se i pitanje Tomosa SPC.

Na pitanje da li SPC ima Tomose iz 1219. Amfilohije je rekao da bi to trebalo pitati istoričare.

Na tu konstataciju, upitan je da li je moguće da ne zna da li postoji najvažniji dokument za jednu autokefalnu crkvu.

“1941. Njemci su 300.000 knjiga i rukopisa spalil u Beogradu. Takođe i kod nas. Ja sam gledao u plamenu kako gore rukopisi manastira Morače. Tomosa sigurno ima, što se tiče Mitropolije u Srbiji. Nijesam istoričar pa da znam gdje se čuva, ali u svakom slučaju on postoji”, rekao je on.

Antena M