“Nažalost, još uvijek nemamo sprovedeno reprezentativno istraživanje o procjeni broja zavisnika/ca na nacionalnom nivou, kao ni efikasan registar zavisnika/ca na državnom nivou” precizno je predstavio stanje u državi Vladan Golubović izvršni director NVO CAZAS, kada je riječ o nakomaniji.  

Godišnje oko 2000 zavisnika zatraži usluge drop in centra kod nevladinih organizacija CAZAS, Juventas, 4Life i Preporod koje su najaktivnije na ovom polju. U CAZAS-u te usluge koristi najmanje 120 osoba na mjesečnom nivou samo u Podgorici.

“Posljednji podaci iz istraživanja pokazuju da je 84 odsto ispitanika prvi put probalo psihoatkivne supstance u periodu dok su bili mlađi od 18 godina, a čak 44 odsto njih u uzrastu mlađem od 15 godina starosti. 81 odsto ispitanika uzima droge preko igle i šprica, dok je 63 odsto njih počelo na ovaj način uzimati drogu dok su bili mlađi od 20 godina, dok čak 32 odsto dok su bili maloljetnici, odnosno 3 odsto dok su bili mlađi od 15 godina. Stopa prevalence hepatitisa C među populacijom korisnika koji injektiraju droge je veoma visoka (53 odsto), što ukazuje da je makar u prošlosti postojao visok stepen rizičnog ponašanja među pripadnicima ove populacije”, kaže Golubović.

U borbi protiv narkomanije problema ima mnogo, jedan od većih je i to što se na taj problem gleda kao na problem policije i nešto što je vezano isključivo za kriminal, umjesto da se to posmatra onakvim kakvo jeste – hronična recidivirajuća bolest.

“Glavni problem je nepostojanje sistemske, strateški orijentisane prevencije zloupotrebe droga od najranijih uzrasta u osnovnim školama. Osim što liječenje u Crnoj Gori nije u potpunosti besplatno, nerijetko se javljaju problemi u obezbjeđivanju neophodne terapije za pacijente sa HIV-om i Hepatitisom C. Ne postoje ni razvijeni mehanizmi resocijalizacije i podrške za zavisnike koje su u oporavku tj. koji apstiniraju od korišćenja droge. Liječenje u ustanovama samo je jedna od faza koju svaki zavisnik mora proći kako bi dugoročno riješio svoj problem zavisnosti ali se postavlja pitanje: Šta nakon izlaska sa tretmana? Gdje ti ljudi dobijaju podršku za pronalaženje posla? Gdje dobijaju psihosocijalnu pomoć i podršku?”, objašnjava Golubović.

Iz CAZASa upozoravaju da vlada ogromna stigma i diskriminacija zavisnika u oporavku što im dodatno otežava da nadju posao, imaju aktivan socijalni život i budu uključeni u razvoj zajednice. Dugogodišnje iskustvo u radu sa zavisnicima govori da najveći broj njih ima problema sa heroinom, marihuanom i takozvanim drogama za žurke. Mnogo je manji procenat onih koji su imali problem sa drugim drogama kao što je recimo kokain.

“Po našim informacijama, nove sintetičke droge (tzv. nove psihoaktivne supstance) uzimaju sve više maha, naročito među mladima. U prvom redu to su MDMA, Speed i Ecstasy, ali i marihuana, kao skoro uvijek “prvi izbor”. Ono što je karakteristično jeste da sintetičke droge više uništavaju moždane ćelije te je korisnicima ovih droga mnogo teže pomoći u poređenju sa recimo heroinskim.”, kaže Golubović.

Država bi trebalo na bolji i organizovaniji način da se bavi ovim problemom.

“Smatramo da se država na svim njenim nivoima nedovoljno bavi ovim problemom, nesistematski i površno, bez adekvatnog liderstva i koordinacije od strane Ministarstva zdravlja odnosno Odjeljenja za droge, sa manjkom saradnje i komunikacije između institucija. Iz dana u dan raste broj zavisnika/ca od droga, sve češće zavisnike/ce nalazimo i među djecom i mladima od 15-18 godina, što je direktno posljedica nedovoljnog rada sa djecom, mladima i roditeljima “, zaključuju u CAZASu.