Iako pluralistično, medijsko okruženje je karakterisao nedostatak uređivačke nezavisnosti, dodaju iz Međunarodne posmatračke misije OEBS/ODIHR.

Izborna administracija je ispunila zakonske rokove, ali uprkos povećanim operativnim i ljudskim kapacitetima, profesionalni kapaciteti su ostali neadekvatni. Izborni dan je protekao u miru i uredno, uz nekoliko slučajeva nepravilnosti u procedurama, navodi se u izjavi.

„Iako je ambijent kampanje karakterisala polarizovana debata oko spoljne politike, ovi izbori su održani takmičarskom okruženju sa poštovanjem osnovnih sloboda”, kazala je Margareta Cederfelt, Specijalna koordinatorka i vođa kratkoročne Posmatračke misije OEBS-a. „Pozitivne promjene koje smo uočili pokazuju iskrenu želju da se unaprijedi proces“, navodi se u izvještaju.

„Velika izlaznost odražava nade koje su građani Crne Gore imali u ove izbore. Navodi o korupciji, finansiranje kampanje iz inostranstva, političke tenzije i nedoslijednosti u zakonskom okviru obojili su izborno okruženje. Uprkos tome, zaključak posmatrača je da su izbori prikazali volju naroda“, rekao je Aleksandar Pocijej, šef PACE delegacije. „Zadatak novoizabarnog parlamenta sada je da radi u sastavu mandatara koje su glasači izabrali kako bi ostvario pun demokratski potencijal države“, ocijenio je on.

Članstvo u NATO je bilo centralno pitanje, a učesnici na izborima su slali opšte poruke neophodnosti sprovođenja ekonomskih, socijalnih i političkih reformi, otvaranja radnih mjesta i smanjenja iseljavanja mladih ljudi, te suzbijanja korupcije na visokom nivou, ocijenili su posmatrači. Kampanje političkih partija su se velikoj mjeri oslanjale na ličnosti, dok je često bilo vrlo malo detalja o političkim rješenjima.

“Izbori su pokazali težnju građana Crne Gore da budu maksimalno uključeni u izgradnju stabilne demokratske budućnosti svoje zemlje. Birači su imali širok izbor”, rekao je Azej Gulijev, šef OEBS PA delegacije. “Ipak, napredak u izbornoj administraciji i medijski profesionalizam će doprinijeti unaprijeđenju sljedećih izbora”, navodi se u ocjeni.

Raznovrsno medijsko okruženje ostaje podijeljeno po političkim linijama i vidan je nedostatak uredničke nezavisnosti i istraživačkog izvještavanja. To je, ističu posmatrači, ograničilo analitičke iniformacije dopstupne biračima. Učesnici u predizbornoj kampanji su bili u mogućnosti da predstave svoje stavove u brojnim intervjuima, debatama i okruglim stolovima, kako na Javnom servisu, tako i na privatnim medijima. Mediji su aktivno izvještavali i o promotivnim skupovima političkih partija u toku kampanje. Na medijsku scenu utiče i nedostatak djelotvornog regulatornog ili samoregulatornog tijela. Pored toga, odluka Agencije za elektronske komunikacije da obustavi rad internet servisa Viber i WhatsApp izazvala je dodatnu zabrinutost, piše u izvještaju.

Organi za sprovođenje izbora, predvođeni Državnom izbornom komisijom (DIK), uglavnom su radili na transparentan način i u okviru zakonski utvrđenih rokova, ocjenjuju međunarodni posmatrači. Međutim, uprkos povećanim operativnim kapacitetima, DIK i dalje nedostaju profesionalni kapaciteti i snažno kolektivno liderstvo, rekli su posmatrači. Ovo je proizvelo, s vremena na vrijeme, tehničke greške i političke tenzije. Nova formula za sastav komisija nižeg nivoa omogućila je široku zastupljenost političkih partija. Zastupljenost žena u organima za sprovođenje izbora je niska - sa tri žene od ukupno 11 stalnih članova DIK, te 37 žena od 115 stalnih članova opštinskih izbornih komisija (OIK).

DIK je potvrdila svih sedamnaest podnešenih izbornih lista u inkluzivnom procesu, u kom je onima koji nijesu ispoštovali zakonske uslove pružena prilika da isprave greške, navodi se u saopštenju. Iako nijednu izbornu listu nije predvodila žena, pozitivan je pomak to što su 32 posto kandidatkinja na listama bile žene. U skladu sa ranije iznešenom preporukom OEBS/ODIHR i Savjeta Evrope, birači više ne moraju da daju potpis podrške nekoj izbornoj listi u prisustvu predstavnika organa za sprovođenje izbora.

Većina izmjena i dopuna obuhvata prethodno date preporuke, a pojedine preporuke još uvijek nijesu riješene, uključujući i one koje se odnose na nezavisan nastup na izborima i prebivalište kao uslov za sticanje prava glasa i prava da se bude biran. Osim toga, zakonski okvir i dalje nije sveobuhvatan, a pojedine nedosljednosti su povremeno dovodile do pogrešnih tumačenja. Osim toga, zakonski okvir i dalje nije sveobuhvatan, a pojedine nedosljednosti su povremeno dovodile do pogrešnih tumačenja, saopštili su posmatrači.

“Na osnovu prethodno datih preporuka ostvarena su značajna unapređenja pravnog okvira i nadamo se da će se ovaj trend nastaviti i ubuduće”, rekao je Roman Jakič, Šef dugoročne Posmatračke misije OEBS/ODIHR. “Stalno smo dobijali informacije o zabrinutosti zbog ispravnosti biračkog spiska, iako je postojala velika podrška sistemu elektronske identifikacije birača koji je uveden kao zaštita od višestrukog glasanja”, dodao je on.

Članovima nacionalnih manjina pružena je jednaka mogućnost učešća u izbornom procesu, kako kao kandidata, tako i kao birača, navodi se u saopštenju. Jezičke barijere su bile minimalne, jer većina predstavnika nacionalnih manjina dobro govori crnogorski jezik, kazali su posmatrači. U određenim regionima, glasački listići štampani su i na albanskom jeziku.

Ograničeni broj žalbi podnijet institucijama za sprovođenje zakona i pravosudnim organima pripisuje se nedostatku povjerenja u efikasnost i nepristrasnost ovih insitutcija, rekli su posmatrači. Nedostaju detaljna uputstva, a rokove za rješavanje izbornih sporova treba revidirati u cilju obezbjeđivanja efikansnog pravnog lijeka.

Uprkos tome što je novi zakon o finansiranju kampanje unaprijedio je odgovornost javnih institucija, nije obezbijedio adekvatno izvještavanje o troškovima. Kandidati nijesu u obavezi da prijave troškove kampanje prije dana izbora, što ograničava transparentnost procesa. Dostupnost javnih finansija političkim subjektima kreirao je ravnopravnije uslove za sve učesnike, navodi se u izvještaju.

“Izborni zakon omogućava posmatranje od strane predstavnika civilnog društva i međunarodnih organizacija, kao i predstavnika izbornih lista. Učešće tri grupe posmatrača iz civilnog društva u svim fazama izbornog procesa, doprinijelo je transparentnosti”, kaže se u saopštenju.

RTCG