Kako navode u Upravi policije, najveći broj samoubistava je izvršeno vješanjem ili upotrebom vtrenog oružja. Da je situacija alarmantna najbolje pokazuje stopa samoubistva koja je u Crnoj Gori visoka. 

Naime, ta stopa predstavlja broj samoubistava na 100.000 stanovnika. Prema ovom međunarodnom kodeksu, u Crnoj Gori se na 100.000 stanovnika godišnje ubije od 20 do 25 osoba. 

Poređenja radi, svjetski prosjek iznosi 16, a evropski 13 što je dovoljan razlog da društvo počne ozbiljnije da se bavi prevencijom i suzbijanjem ove pojave. 

“Stopa samoubistava kod nas je posebno porasla od početka devedesetih godina, tj. ratnih dešavanja kada je došlo do društvenog, političkog, moralnog, vrijedonosnog raspada sistema. A urušen sistem vrijednosti stvara dezorijentaciju i individualnu i grupnu konfuziju”, kazao je za CdM prof. dr Mirko Peković, ljekar specijalista i neuropsihijatar. 

Najviše samoubistava prošle godine počinjeno je u Pljevljima, Danilovgradu, Cetinju i Kotoru. 

Uzroke samoubistava je teško dokučiti i odgonetnuti, ali se oni uglavnom nalaze u biološkom kontekstu - nasljeđu, mentalnom životu i socijalnom faktoru. Psihički problemi smatraju se jednim od glavnih “okidača”. 

“Duševni poremećaji i bolesti u velikom broju slučajeva se nasljeđuju. Inače, na samoubistvo se najviše odlučuju osobe koje su mentalno bolesne. Penzioneri, siromašni, samci, razvedeni su takođe rizična populacija”, rekao je Peković. 

Razne forme neuroza, fobija, depresija, stresova, pa i zavisnost od droga i alkohola navedu osobu da digne ruku na sebe. Sa druge strane, uzročnik samoubistava ne mora da se sastoji od jednog urođenog i nepromijenjenog poriva, već i od postepenog djelovanja društvenog života, okoline, tradicije. 

“Svaka sredina i kultura imaju nešto osobeno što može da uzrokuje samoubistva. To podrazumija i tradicionalno vaspitane familije, koje žive pod rigidnim normama”, objašnjava Peković. 

Ekonomska kriza i porast nezaposlenih takođe mogu natjerati čovjeka da oduzme sebi život. 

“Sigurno je da nezaposleni padaju u krizu i beznađe, rezignaciju, depresiju koja je najvažniji faktor za nastanak rizika od samoubistva. Međutim, siromaštvo direktno ne produkuje samoubistvo. Ključni faktori su kultura i karakteristike ličnosti, a siromaštvo može biti “kap koja prelije čašu” ”, navodi doktor Peković. 

Najviše samoubistava u proljeće

Možda zdravom razumu izgleda paradoksalno, ali najviše samoubistava se dogodi u proljeće. Iako nema preciznog i definitivnog odgovora zašto je to tako, stručnjaci kao objašnjenje navode povećanu interpersonalnu interakciju. 

“Na proljeće čovjek izlazi iz inercije i jedne hibernacije sna. Kod njega se bude razni hormonski i biološki porivi. Tada imamo više obaveza koje dovode do većih interakcija i povećanog broja konflikata i nesporazuma”, ističe doktor Peković. 

Svjetske statistike i istraživanja pokazuju da se muškarci češće odlučuju na samoubistvo nego žene. U Crnoj Gori, je tokom 20. vijeka situacija bila obrnuta. Tradicija i društvo opet su odigrali ključnu ulogu. 

“Društveni, kulturalni ili folklorni činioci utiču da se žene odluče na samoubistvo. U Crnoj Gori je 80-tih godina više samoubistava ljeti počinilo žena nego muškaraca. Žene su u tim mjesecima bile optereće problemima i obavezama, a bila uskraćena sloboda, emancipacija i afirmacija”, objašnjava Peković. 

Država ne čini mnogo 

Visoka stopa samoubistva kao da ne zabranjiva crnogorsko društvo, obzirom da država nije učinila značajnije korake u prevenciji i suzbijanju ove pojave. 

“U Crnoj Gori nemamo institucije koje se bave problemom samoubistava. Niko i ne pita koje mjere prevencije treba da se preduzmu kako bi se stopa samoubistva smanjila”, naglašava Peković. 

Prema njegovim riječima treba preduzeti i pojedinačne i kolektivne mjere kako bi se postepeno suzbijao problem samoubistava. U afirmaciju zdravih stilova života podjednako treba da se uključe zdravstvene institucije, porodica, škole, fakulteti, civilni sektor. 

“Prevencija treba da počne od prvih godina života. Država treba da stavi akcenat na prevenciju mentalnih bolesti koju treba da organizuju psihijatrijske i slične ustanove”, navodi Peković.

 On predlaže da se pri domovima zdravlja oforme centri za mentalno zdravlje koji bi se bavili prevencijom samoubistava. 

“Sad imamo samo jedan centar za mentalno zdravlje koji je amaterskog tipa, a u Podgorici treba da ih je četiri na svakih 50.000 stanovnika. Treba da postoji više stacionara za duševno oboljele, jer su oni pod najvećim rizikom od samoubistava”, zaključio je za CdM Mirko Peković. 

Kada bi postojalo volje i finansijske potpore jasno bi se ukazao prostor za ulaganja u očuvanje ne samo fizičkog već i mentalnog zdravlja. Zadatak kompletnom društvu je da iz sebe ne isključuje one koji su na trenutak izgubili smisao života i pomogne im da pronađu srećniji izlazak iz problema.

(Izvor:CDM)